Trong thế giới phần cứng máy tính, SSD đã thay đổi cách người dùng trải nghiệm công nghệ. Nếu như trước kia việc khởi động Windows hay mở game phải mất vài phút, thì với SSD, mọi thứ diễn ra chỉ trong vài giây. Tuy nhiên, không phải SSD nào cũng giống nhau, bởi chúng được phân loại theo thế hệ PCIe: Gen 3, Gen 4 và Gen 5.
Sự khác biệt giữa các thế hệ không chỉ nằm ở tốc độ, mà còn ở khả năng tản nhiệt, giá cả, độ bền cũng như ứng dụng thực tế. Vậy khi đặt lên bàn cân để so sánh SSD Gen 3 Gen 4 và Gen 5, đâu là sự lựa chọn phù hợp nhất cho bạn?
1. SSD Gen 3 là gì?
SSD Gen 3, hay PCIe 3.0, từng là chuẩn mực trong nhiều năm. Với tốc độ đọc ghi trung bình khoảng 3.000–3.500 MB/s, Gen 3 nhanh hơn gấp nhiều lần SSD SATA và vẫn đủ mạnh để mang lại trải nghiệm mượt mà cho hầu hết tác vụ thường ngày.
Điểm mạnh:
- Giá thành rẻ, phổ biến, dễ tìm mua.
- Tiêu thụ ít điện năng và không sinh nhiều nhiệt, phù hợp cho laptop mỏng nhẹ.
- Tương thích với hầu hết mainboard và CPU hiện tại.
Điểm yếu:
- Tốc độ và băng thông đã chạm ngưỡng, khó đáp ứng cho gaming nặng hay xử lý dữ liệu lớn.
- Không còn “tương lai lâu dài” nếu bạn dự định nâng cấp máy trong 2–3 năm tới.
2. SSD Gen 4 là gì?
Khi Gen 4 ra mắt, nó đã tạo nên một cuộc cách mạng với tốc độ gấp đôi Gen 3. Nhờ băng thông ~8 GB/s, SSD Gen 4 có thể đạt đến 7.000 MB/s đọc tuần tự. Điều này không chỉ giúp game thủ load map nhanh hơn, mà còn hỗ trợ dân sáng tạo nội dung xử lý video 4K, ảnh RAW hay render 3D trơn tru hơn.
Điểm mạnh:
- Hiệu năng vượt trội, gấp đôi Gen 3.
- Giá đã hạ nhiệt, tiệm cận SSD Gen 3, phù hợp với số đông người dùng.
- Đáp ứng được cả gaming AAA lẫn công việc chuyên nghiệp.
Điểm yếu:
- Nhiệt độ hoạt động cao hơn Gen 3, cần tản nhiệt.
- Muốn tận dụng tối đa phải có mainboard và CPU hỗ trợ PCIe 4.0.
3. SSD Gen 5 là gì?
Gen 5 là thế hệ mới nhất, mang đến tốc độ “không tưởng” với băng thông tối đa 16 GB/s. Một số SSD Gen 5 hiện đã đạt tốc độ 12.000–14.000 MB/s, biến việc copy file hàng chục GB thành chuyện chỉ mất vài giây. Đây là lựa chọn hàng đầu cho các hệ thống workstation, máy trạm dựng phim 8K hay server AI.
Điểm mạnh:
- Tốc độ cực cao, gấp đôi Gen 4.
- Lý tưởng cho AI, big data, render VFX hoặc dựng video siêu phân giải.
- Công nghệ mới nhất, mang lại sự “future-proof”.
Điểm yếu:
- Giá thành đắt đỏ, gấp 2–3 lần SSD Gen 4.
- Tỏa nhiệt lớn, bắt buộc phải có tản nhiệt khủng hoặc tản nước.
- Yêu cầu hệ thống phần cứng đời mới, nếu không sẽ bị giới hạn tốc độ.
4. Bảng so sánh SSD Gen 3 Gen 4 và Gen 5
| Tiêu chí | SSD Gen 3 | SSD Gen 4 | SSD Gen 5 |
|---|---|---|---|
| Băng thông tối đa | ~4 GB/s | ~8 GB/s | ~16 GB/s |
| Tốc độ thực tế | 3.000–3.500 MB/s | 5.000–7.000 MB/s | 10.000–14.000 MB/s |
| Nhiệt độ | Mát, ít tỏa nhiệt | Nóng hơn, cần heatsink | Rất nóng, bắt buộc tản mạnh |
| Ứng dụng phù hợp | Văn phòng, gaming nhẹ | Gaming AAA, sáng tạo nội dung | AI, big data, render 8K |
| Giá bán | Thấp nhất | Trung bình | Cao nhất |
| Yêu cầu phần cứng | Hầu hết hệ thống hỗ trợ | Mainboard & CPU PCIe 4.0 | Mainboard & CPU PCIe 5.0 |
5. Nên chọn SSD Gen nào?
Thực tế, lựa chọn SSD không chỉ phụ thuộc vào tốc độ mà còn dựa vào nhu cầu và ngân sách. Nếu bạn chỉ học tập, làm văn phòng hay chơi game nhẹ, SSD Gen 3 vẫn đáp ứng tốt. Nếu bạn muốn build PC cho gaming cao cấp, làm đồ họa, dựng video hoặc đơn giản là muốn đầu tư để sử dụng lâu dài, SSD Gen 4 chính là điểm cân bằng hoàn hảo. Còn với những ai thực sự cần hiệu năng “khủng” hoặc muốn trải nghiệm công nghệ mới nhất, SSD Gen 5 là lựa chọn không thể bỏ qua, dù chi phí và yêu cầu phần cứng cao hơn hẳn.
6. SSD Gen 5 có đáng mua trong năm 2025?
Nhiều chuyên gia cho rằng, hiện tại phần lớn người dùng chưa tận dụng hết sức mạnh của SSD Gen 5. Trong các tác vụ phổ thông như chơi game hay làm việc văn phòng, sự khác biệt giữa Gen 4 và Gen 5 gần như không đáng kể. Điểm mạnh của Gen 5 chỉ phát huy khi xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ, dựng phim chất lượng cực cao hay chạy mô hình AI. Vì thế, trong năm 2025, Gen 4 vẫn là lựa chọn tối ưu nhất về mặt hiệu năng/chi phí, còn Gen 5 dành cho những ai thật sự cần hoặc muốn “đi trước thời đại”.
Nếu bạn có nhu cầu tìm SSD, có thể tham khảo một số dòng SSD từ Patriot – Một thương hiệu từ Mỹ với chất lượng sản phẩm hàng đầu.
Xem thêm:
- So sánh RAM DDR4 và DDR5: Nâng cấp ngay hay chờ đến tương lai?
- RAM ECC là gì? Phân biệt RAM ECC thực thụ và On-die ECC trên DDR5
- Network Hub Chính Thức Trở Thành Nhà Phân Phối Patriot Tại Việt Nam
Qua bài so sánh SSD Gen 3 Gen 4 và Gen 5 có thể thấy mỗi thế hệ đều mang đến lợi ích riêng. Gen 3 phù hợp với nhu cầu cơ bản, Gen 4 cân bằng và đáng đầu tư, trong khi SSD Gen 5 là tương lai của lưu trữ siêu tốc nhưng chưa phải dành cho số đông. Lựa chọn cuối cùng vẫn phụ thuộc vào nhu cầu, ngân sách và định hướng sử dụng lâu dài của bạn. Nếu cần hiệu năng vượt trội nhưng vẫn hợp lý về giá, SSD Gen 4 chắc chắn là “ngôi sao sáng” trong năm 2025.